بابل

شهرستان بابل : 

بابل یکی از شهرستان های مرکزی استان مازندران است که از شمال به شهرستان بابلسر، از مشرق به شهرستان های سیمرغ و قائم شهر ، از مغرب به شهرستان آمل و از جنوب به کوهپایه ها و دامنه های شمالی رشته کوه های البرز محدود می شود.  

جمعیت شهرستان بابل در سال 1390، برابر با 495472 نفر بوده است. مرکز این شهرستان بابل و دیگر شهر آن امیرکلا می باشد .این شهرستان همچنین شامل 3 بخش مرکزی، بندپی شرقی و بندپی غربی و همچنین 10 دهستان است. 

مساحت این شهرستان حدود 1431کیلومتر مربع است. آب و هوای این منطقه را میتوان به دو نوع آب و هوای کوهستانی و آب و هوای مناطق جلگه ای تقسیم کرد. وجود مناظر زیبای طبیعی، پل ها و تکایای تاریخی، آبشارها و چشمه های آب معدنی ، بابل را به مجموعه ای کامل جهت پذیرایی از گردشگران تبدیل کرده است. 

پیشینه ی تاریخی :

نام این شهر در روزگاران کهن مامطیر بوده است، بعضی از متاخران از دو کلمه (ممطیر) و (مه میترا) چنین نتیجه گرفته اند که: شهر بابل امروزی شهری بود پاک و مقدس، در نزدیکی های دریا و به دلیل جای داشتن (میترای بزرگ) یا آتشکده (میتر) ، بومیان آن را ( مه میترا) یا جایگاه میترای بزرگ می نامیدند. از سال 250 ه.ق به بعد نام مامطیر در اغلب حوادث طبرستان ذکر می شود. در قرن پنجم و ششم، مامطیر رو به وسعت و آبادانی می رود به طوریکه در اوایل قرن هفتم به روایت یاقوت حموی از نقاط معتبر طبرستان به شمار می آمد. تا میانه سده هشتم هجری، این شهر را به نام مامطیر می خواندند تا آن که کیاییان جلالی، آخرین شاه باوندیان را شکست دادند و در همان سال سادات مرعشی به سرپرستی میر بزرگ از آمل قیام کردند و کیاییان جلالی را شکست دادند و مامطیر را گشودند. سید قوام الدین مرعشی وارد مامطیر شد. رفت و آمد دراویش مرعشی باعث رواج کسب و کار در این منطقه شد و پس از آن،  نام شهر را به بار فروش ده تغییردادند. مرعشیان تا سال 1006 ه.ق در مازندران حکومت کردند در این سال شاه عباس آنها را برکنار ساخت و این منطقه را تابع حکومت مرکزی کرد. در این دوران به نظر برخی از تاریخ نویسان رفته رفته نام شهر به بار فروش تغییر یافت و پسوند ده از نامش حذف شد البته برخی معتقدند این تغییر نام در اواخر زندیه و اوایل قاجار اتفاق افتاد. این شهر ظاهرا در دوران قاجار باول نامیده می شد که این نام از رودخانه باول رود که امروزه بابل رود خوانده می شود گرفته شده است. سر انجام در سال 1306 به بابل تغییر نام داد.  بابل را با عنوان شهر بهار نارنج نیز می شناسند.

جاذبه های گردشگری، تاریخی و فرهنگی بابل 

سد شیاده : 

منطقه ی بکر سد شیاده به دلیل دارا بودن آب و هوای مساعد و وجود جنگل در چهار سوی خود، مکان مناسبی برای پیاده روی، برگزاری اردوهای یک روزه سیاحتی، صعود به ارتفاعات نزدیک سد شیاده، کشتی لوچو، ماهیگیری و قایقرانی است که جذابیت های طبیعی این منطقه علاقه و رغبت دیدار مجدد مسافران و گردشگران را از این منطقه افزایش می دهد. این مکان علاوه برایام عید نوروز و تابستان در روزهای تعطیل معمولی نیز شاهد حضور جمع زیادی ازخانواده ها از هر قشر است که استفاده از این فضای مناسب را برای ایجاد نشاط و روحیه انتخاب می کنند. سقاتالار شیاده و پوشش گیاهی و جنگلهای زیبا در کنار سد زیبای روستای شیاده ورود و بازدید گردشگران و مسافران را نیز چندین برابر کرده است.  

آبگرم معدنی و روستای آرزو : 

این مکان در روستای آری در 33کیلومتری جنوب شرقی بابل در میان یک دره زیبای جنگلی و در کنار رودخانه ای قرار دارد که مجموعه طبیعی بی نظیری را با ترکیبی جالب عرضه می نماید. آب معدنی فیروزه ای رنگ در دل جنگل های سبز منظره ای را خلق کرده که در دیگر نقاط کمتر دیده شده است. آب با جوشش از دل زمین استخر کوچکی را پدید آورده که به خاطر ترکیبات گوگردی برای بیماری های جلدی، روماتیسم و درد مفاصل بسیار مفید است. جاده دسترسی به آن که به جاده جیبی معروف است از شهر بابل آغاز می شود و پس از طی مسافت 30 کیلومتر به آبادی گلو گاه مرکز بخش بند پی می رسد و با عبور از پل سجاد رود وارد جاده دهستان فیروز جاه شده و پس از طی حدود 30 کیلومتر وارد روستای زیبا و سنتی آری می شود که چشمه زیبای آب معدنی را در خود جای داده است.این روستا به همراه مجموعه اطراف خود یکی از بهترین جاذبه های توریستی و طبیعی شهرستان بابل به شمار می رود. 

پارک جنگلی طبیعت بابلکنار (بزچفت) : 

پارک جنگلی طبیعت بابلکنار(بزچفت) که جزء محدوده ی جنگلی روستای درونکلا شرقی است یکی از زیباترین مناطق گردشگری شهرستان بابل می باشد. در دل این پارک دهکده ای کوچک به نام بز چفت قرار دارد. طبیعت بابلکنار با دارا بودن مساحتی بیش از 716 هکتار و وجود چشمه ای کوچک در دل خود و انبوه درختان زیبا و سایر امکانات گردشگری طی چند سال به مکانی شناخته شده در استان مازندران و حتی خارج از آن تبدیل شده که با آمدن فصل بهار و تابستان انبوه مسافران و گردشگران را روانه ی منطقه ی تفریحی توریستی و کوهپایه ای بابلکنار زیبا می کند. این پارک زیبا در 16 کیلومتری جنوب شهر بابل در تعطیلات پذیرای خیل کثیری از هموطنان ماست. 

بازارها و قلعه های قدیمی : 

بابل (بارفروش) در قدیم مرکز خرید و فروش کالاهای شهرهای مختلف اطراف و مسیر تجاری کالاهای روسی بود. رضاقلی میرزا در مسافرت خود به خوارزم دربارهی بارفروش (بابل) مینویسد: بارفروش در قدیم دهی بوده است و بارهایی که با کشتی از حاجی ترخان به بندر مشهد سر میآوردند به آن ده حمل کرده و میفروختهاند. لهذا نام این قریه بارفروش ده شد. به تدریج جماعتی از تجار در آن ساکن شدند و آباد شد. به دلیل اهمیت تجاری که بارفروش از قدیم داشته کاروانسراهای متعددی در این شهر ایجاد شد که دفاتر تجاری و محل انبار برخی از کالاها در کاروانسراها ی مستقر در بازار بوده است که متاسفأنه در حال حاضر تعدادی از آنها از بین رفته است.  

امامزاده قاسم (بقعه آستانه) : 

بنای تاریخی امامزاده قاسم که در آستانه بابل قرار دارد، به قرن نهم هجری قمری تعلق دارد. این بقعه که مدفن امام زاده قاسم، فرزند حضرت موسی کاظم(ع) است به بقعه آستانه مشهور است. داخل صحن بقعه دو صندوق نفیس چوبی قراردارد که صندوق اصلی آن به تاریخ 888 هـ. ق مربوط است و به دست استاد احمد نجار ساروی ساخته شده است.  

مسجد جامع : 

این مسجد در محله مسجد جامع واقع شده است. ابن اسفندیار گوید: این مسجد را ابتدا مازیار بن قارن در (سال 160 ق) بنا کرد. در عهد فتحعلی شاه قاجار بر اثر زلزله خراب شد و در سال 1225 ق به فرمان این شاه قاجار و به مباشرت میرزا محمد شفیع بندپیای صدر اعظم توسط میر محمد حسین متولیان دوباره ساخته شد.  

 مسجد محدثین : 

این مسجد در محله طوقدار بن واقع است. ملانصیرا در عالم شهود به دیدار امام زمان(ع) مشرف شد و سپس دستور ساختن محراب این مسجد را داد، کتیبهای که بر محراب مسجد نوشته شده گویای این امر است. در ضلع شمالی مسجد مقبرههای ملانصیرا و شیخ کبیر قرار دارند. 

کیجا تکیه :

کیجا تکیه در دورهی ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده و در محله حمزه کلا واقع است. کیجا تکیه سقاتالاری دو طبقه دارد که بنا بر روایتی دو دختر با فروش جهیزیه خود این بنا را ساختهاند و از اینرو کیجا تکیه نامیده میشود. ستونهای مارپیچ و سرستونهای دهان اژدری و نقاشیهای اساطیری، این سقاتالار را زیباترین سقاتالار ایران و گستردگی موضوعات اساطیری و داستانی منقوش بر در و دیوار و سقف این بنا کیجا تکیه را شگفت انگیزترین و دیدنیترین اثر تاریخی بابل ساخته است. این بنا از شهرت ملی برخوردار است.

مسجد بیسر تکیه :

این مسجد در محله بی سر تکیه واقع شده است. دارای حیاطی کوچک و گلدستهای زیبا است. مسجد بی سر تکیه از یادگارهای عهد قاجاریه است. 

پل محمدحسن خان :

پل محمدحسن خان قاجار از دیگر آثار باستانی و جزو یکی از نمادهای تاریخی شهر بابل محسوب میشود. در اوایل حکمرانی کریم خان زند به سال 1146، محمدحسن خان جد آقا محمدخان قاجارکه شهر بارفروش و سایر نقاط مازندران را تصرف کرده و در جنگ بر کریم خان زند پیروز شده بود، برروی رودخانه بابل پل بزرگی احداث کرد که تا امروز باقی مانده و به پل محمدحسن خان معروف است. این پل دارای هفت چشمه (طاق) اصلی و دو چشمه فرعی است که ارتفاع آن از بستر رودخانه 11 متر است. 

کاخ بابل :

ساختمان این کاخ که به دوره پهلوی مربوط است، در باغ مصفایی در جنوب بابل قراردارد و محل فعلی دانشکده پزشکی مازندران است. بنای کاخ دو طبقه است، با اتاقها و سالنهای متعدد و مزین به گچبریهای بسیار زیبا. مصالح عمده ساختمان کاخ را سنگ تشکیل میدهد. نمای خارجی آن ویژگیهای خاص و منحصر به فردی دارد که مشابه آن در کاخهای دیگر مربوط به این دوره کمتر دیده میشود.

گنجینه بابل :

در سال 1307 هجری شمسی به عنوان بلدیه بنا شده است. این بنا که به شماره 1526 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، در اسفند ماه 1374 با کاربری فرهنگی در اختیار میراث فرهنگی مازندران قرارگرفت. ساختمان فوق پس از مرمت و احیا در بهمن ماه 1375 جهت بازدید و استفادهی پژوهشگران شروع به فعالیت نموده است. این مجتمع فرهنگی دارای گنجینه آثار تاریخی و فرهنگی، نمایشگاه آثار فرهنگی هنری، کلاسهای آموزش هنرهای سنتی و کتابخانه تخصصی میباشد. گنجینه بابل به معرفی آثار ساخته شده از سفال، فلز، سنگ، شیشه، چوب بجا مانده از دوران پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی میپردازد. 

بقعه شیخ موسی و امامزاده عبدالله :

بقعه شیخ موسی و امامزاده عبدالله بندپی شرقی بابل نیز در روستای ییلاقی شیخ موسی در حدود 80 کیلومتری جنوب شهر بابل قرار دارند. مسیر و جاده آن از داخل شهر بابل آغاز و از جادهای بنام حبیبی یا شهید صالحی پس از طی کردن مسافت 30 کیلومتری به آبادی گلوگاه در مرکز بندپی شرقی و عبور از پل سجادرود به طرف دهستان فیروزجاه ادامه مییابد که پس از عبور از روستای فیروزجاه در ارتفاعات به شیخ موسی میرسد. کتیبهها و نقش و نگارهای موجود روی دربها و ضریحهای زیارتگاه در نوع خود بینظیر و دیدنی است و علاوه بر این دوجاذبه دیدنی تاریخی مذهبی، ییلاق شیخ موسی به دلیل آب و هوای مطبوع و مناظر زیبا و چشمنواز از جاذبههای مهم طبیعی شهرستان بابل محسوب میشود. این دو امامزاده، محل برگزاری مراسم سنتی کشتی لوچوی مازندران در مراسم 26 عیدماه در روز 28 تیرماه هرسال می باشد. برپایی بازارهای محلی در جوار این مکان مذهبی با استقبال مسافران از اقصی نقاط استان مواجه شده است.

از دیگر جاذبه ها :     

از دیگر جاذبه های شهرستان بابل می توان به کوه نیراسم در بندپی، تکیه مقری کلا (دوره قاجار) در روستای مقری کلا 25 کیلومتری مرکز شهر، بقعه درویش فخرالدّین (قرن نهم هجری قمری) در محله موزیرج، تکیه پیر علم، گنبد سرست (قرن نهم هجری قمری) در روستای سرست، مقبره ملامحمّد شهرآشوب (دوره قاجار) در روستای بنگرکلا، مقبره سیدزینالعابدین (دوره قاجار)، راسته بازار حصیر فروشان (دوره قاجار) اشاره نمود.